### **دیدگاه نوافلاطونی درباره خدا**
مکتب **نوافلاطونی** (سدهٔ ۳–۶ میلادی) که توسط **افلوطین** (پلاتینوس) بنیان نهاده شد، ترکیبی از فلسفهٔ افلاطون، ارسطو، و عرفان شرقی است. نگاه این مکتب به خدا را میتوان در چند محور اصلی خلاصه کرد:

—

### **۱. خدا به عنوان «واحد» (The One)**
– **فراتر از همهچیز:** خدا در نگاه نوافلاطونی نه یک «موجود»، بلکه **فراتر از وجود، توصیف، و حتی اندیشه** است.
– مثال: مانند نوری که چشم را کور میکند، واحد نیز فراتر از درک عقلی است.
– **غیرقابل توصیف:** نمیتوان برای او صفتی قائل شد، حتی «وجود» یا «خیر» محض، چون این مفاهیم محدودکنندهاند.
– جملهٔ افلوطین: *«اگر بخواهی او را بشناسی، باید همهچیز را نادیده بگیری.»*

—

### **۲. فیض (صدور) از خدا**
نوافلاطونیان معتقدند جهان از **فیض** (صدور) خدا پدید آمده، نه از آفرینش مستقیم:
– **مراتب صدور:**
1. **واحد** (خدا) → ۲. **عقل کلی** (نوس) → ۳. **روح جهان** → ۴. **طبیعت و جهان مادی**.
– **شبیه تابش نور از خورشید:** جهان مادی دورترین مرحله از خداست و هرچه به «واحد» نزدیکتر باشیم، کمال بیشتر است.

—

### **۳. جهان مادی «شر» نیست، اما ناقص است**
– برخلاف گنوسیها که ماده را شر میدانستند، نوافلاطونیان معتقدند جهان مادی **سایهای ضعیف** از حقیقت است.
– **شر ناشی از فقدان خیر** است (مثل تاریکی که فقدان نور است).

—

### **۴. راه بازگشت به خدا: عروج روح**
هدف نهایی زندگی انسان **اتحاد دوباره با واحد** از طریق مراحل زیر است:
1. **تزکیه اخلاقی** (پرهیز از شهوات).
2. **تمرین فلسفه** (درک حقایق عقلی).
3. **تجربه عرفانی** (وصال با خدا در حالت خلسه).
– افلوطین ادعا میکرد در زندگی **۴ بار** به این اتحاد رسیده است!

—

### **۵. تفاوت با خدای ادیان ابراهیمی**
– **خدا شخصی نیست:** نوافلاطونیان خدا را نه «پدر آسمانی»، بلکه حقیقتی فراتر از شخصیت میدانند.
– **عدم رابطهٔ مستقیم:** خدا نه دعاها را میشنود، نه کیفر میدهد. راه ارتباط، **سلوک درونی** است.

—

### **۶. تأثیر نوافلاطونیان بر اندیشههای بعدی**
– **عرفان اسلامی:** ابنعربی و ملاصدرا تحت تأثیر نظریهٔ «وحدت وجود» افلوطین بودند.
– **مسیحیت:** آگوستین پیش از گرایش به مسیحیت، نوافلاطونی بود.
– **فلسفهٔ رنسانس:** فیلسوفانی مثل فیچینو این مکتب را احیا کردند.

—

### **جمعبندی دیدگاه نوافلاطونیان درباره خدا**
– خدا = «واحد» فراتر از وجود و توصیف.
– جهان از او **فیض** یافته، نه آفریده شده.
– انسان با **عروج روحی** میتواند به او بازگردد.
– این نگاه **عرفانی—فلسفی** است، نه دینی—الهیاتی.

آیا این نگاه به خدا برای شما شبیه به دیدگاههای عرفانی شرق (مثل ادویتا ودانتا) نیست؟ 🌌